Bijna 5 augustus...

Aan al het goede komt een einde... en zo ook aan mijn verblijf in Tanzania. Uiteraard is het niet helemaal zover, eerst ga ik nog meer van het land zien samen met Dave, maar de onderzoeksperiode zit er nu toch wel (bijna) op.

Na lang wachten op feedback van Dr. Makani en veel stress over het halen van de deadline, komt het uiteindelijk allemaal wel goed. Al is het niet altijd bevredigend. Eerst schreef ik nog over de drie verschillende onderzoeken die we zijn gaan doen, nu worden we alleen beoordeeld voor een enkel onderzoek. Dat geeft een beetje het gevoel of we die andere twee (of eigenlijk drie, als je ons allereerste proposal nog meetelt) voor niets hebben gedaan. Dat is natuurlijk niet het geval, want we hebben er allicht wat van geleerd, maar het feit dat niemand er vervolgens wat mee doet is wel een domper op het geheel. Maar goed, een van de onderzoeken is in ieder geval wel goed gekomen. Met behulp van stambomen hebben we uitgerekend hoeveel kinderen met sikkelcelziekte we in de komende vijf jaar kunnen verwachten in Dar es Salaam en omgeving. Dit getal zal gebruikt worden om het nut van een speciale kliniek voor patiënten met sikkelcelziekte op te zetten. Het is namelijk vreemd dat voor een ziekte die zo vaak voorkomt in Afrika, geen aparte kliniek is (zoals bv. bij HIV/Aids wel het geval is). Ook hebben we met informatie uit de stambomen laten zien dat extreem veel familieleden niet getest zijn. Voor een genetische ziekte die meerdere broers/zussen en andere familieleden kan betreffen, is het vreemd dat vrijwel niemand zich heeft laten testen (zelfs als het gratis is). Dit is zorgwekkend, aangezien een vroege diagnose kindersterfte kan voorkomen. Hopelijk zullen onze resultaten bijdragen aan een verbetering van de zorg in Muhimbili…. Dat is althans waar Dr. Makani nu voor gaat pleiten (na al ons zwoegen).

Afgelopen weken hebben we voornamelijk doorgebracht in het lab achter ons computertje. Er moest veel geschreven worden en het feit dat je met zijn tweeën werkt, is niet echt een voordeel. Steeds elkaar controleren, herschrijven, samenvoegen, knippen, plakken… het is een chaotisch klusje. Maar dus toch gelukt.

Maandag hebben we een afscheidslunch gehad met de afdeling. Aan het einde van de lunch was het afscheid wel wat raar, uiteraard zien we dr. Makani nog, dus een echt afscheid kun je het nog niet noemen, maar veel van de mensen van de afdeling zullen we niet echt meer zien. Dan besef je ineens dat je helemaal niet zoveel van de cultuur weet. Geven we iedereen een hand? Wordt er gezoend bij een afscheid? Esther en ik voelden ons allebei een beetje ongemakkelijk. Na wat over en weer bedankjes (veel geleerd, fijne tijd, blah blah blah), eindigde het gesprek met een applaus en dat was het dan. Iedereen stond op en ging terug naar Muhimbili om nog even een paar uurtjes te werken. Het was wel heel bijzonder dat een van de artsen, Dr. Stella, ons ook nog persoonlijk bedankte en ons een (‘prachtige’) kaart gaf en ons het beste wenste. Zij gaf aan veel van ons geleerd te hebben, o.a. het harde werken en de inzet die we getoond hebben, vond ze waardevol. Voor ons gevoel hebben we helemaal niet zo hard gewerkt (hooguit zo efficiënt als mogelijk, voorzover we dat konden). Ook dr. Makani gaf nog eens aan dat het allemaal wel goed gekomen is, ondanks ‘the rocky start’… Dat was het zeker en ik ben nog lang niet alles vergeten. Al die keren in de bieb, de computerzaal, foeterend op de trage of afwezige internetverbinding; het feit dat we geen ethical clearance konden krijgen; alle besprekingen die zo zinloos waren omdat ze of in het Swahili plaatsvonden of over patiënten gingen die wij toch niet kenden; en nog veel meer. Maar goed, we hebben veel geleerd… en zij dus ook van ons. Goed om te weten!

Maar ik heb niet alleen dingen geleerd in het ziekenhuis. Een willekeurige wandeling door Dar es Salaam laat je ook de armoede en de wanhoop van een ontwikkelingsland zien. Vrouwen die bikkelhard aan het werk zijn en zich uitsloven met de meest zinloze klusjes (zand opvegen van de straat), mannen die overal en altijd liggen te slapen (zien jullie het verschil al wat aan probeer te geven tussen de beide sekses??), kinderen die bedelen om geld, afval dat altijd en overal op straat gegooid wordt (nobody takes care!!) en de auto’s en dalla dalla’s die meer (vervuilende) uitlaatgassen produceren dan bedrijven in de Rotterdamse haven in een jaar doen! Het is allemaal zo zonde en confronteert je met een heel uitzichtloze kant van de maatschappij.

Ik heb dus enorm veel geleerd en afgezien van de onderzoeksperikelen en de karige bedoeling in het hostel, heb ik ook enorm genoten van deze tijd. De marktjes, de safari, het strand en alle keren uit eten met al die gezellige ‘huisgenoten’, waren onvergetelijk. Mijn tijd om Dar es Salaam te verlaten en wat meer te zien van het land is bijna aangebroken. Dan heb ik vier weken de tijd om Dave te overtuigen te emigreren naar Tanzania… Hier kunnen ze ook rij-instructeurs gebruiken ;-)!!!